Samen duurzaam Waterstof: de energiedrager van de duurzame toekomst

Om de wereld leefbaar te houden, zoeken we driftig naar milieuvriendelijke alternatieven voor fossiele brandstoffen. Veel bronnen van duurzame elektrische energie variëren sterk: daarom moet er veel meer opslagcapaciteit komen voor momenten waarop de zon niet schijnt of de wind niet waait. Het beste alternatief is waterstof: het is CO2-neutraal, onbeperkt op te slaan, kan overal uit water en elektriciteit gewonnen worden en weer naar elektriciteit terug gevormd worden. Daarnaast kan er dus makkelijk duurzaam opgewekte energie in opgeslagen worden.

HAN H2Lab groot succes

Op de HAN wordt al langer onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van waterstof. Zo is er het Hydrova-project, waarin brandstofceltoepassingen worden ontwikkeld voor het midden- en kleinbedrijf. En binnen het SEE-project Waterstof & Mobiliteit komt de ontwikkeling van een eigen waterstofvoertuig steeds dichterbij. De grootste klapper? Dat was waarschijnlijk de opening van het ‘H2Lab’ op het Industriepark Kleefse Waard op 4 december 2019.

Mascha Smit is lector Duurzame Energie bij de HAN. Al is het waterstoflab nog maar een paar maanden open, het blijkt nu al een groot succes. “Al meer dan dertig studenten werken er aan meerdere projecten”, vertelt Mascha. “Daar wordt veel gewerkt in multidisciplinaire teams: studenten krijgen een opdracht uit het bedrijfsleven waar ze een semester aan werken.”

Een goed voorbeeld bleek het project waar waterstof werd toegepast op een elektrische step. “Dat is de eerste ter wereld. Twee afstudeerders van elektrotechniek werkten nauw samen met de opdrachtgever. Daarbij heb ik ontzettend veel enthousiasme gezien. Aan het waterstofvoertuig wordt ook nog volop gewerkt: daar zitten zeventien studenten op. Er wordt gekeken naar technische en economische haalbaarheid, er worden onderzoekers en mensen uit het onderwijs van zowel Engineering als Automotive bij betrokken en aan het einde van dit semester moet er een écht realiseerbaar plan liggen.”

Je wil de boel natuurlijk niet opblazen

Abul Fazal Khan werkte voor zijn master in Automotive Systems aan een controlesysteem voor een brandstofcel: Hij hield zich vooral bezig met de softwarekant ervan. Zijn ervaringen met het project zijn positief: “Ik leerde niet alleen op theoretisch vlak: de praktische kant was even belangrijk. Ik wilde aan iets werken dat bijdraagt aan CO2-reductie en vermindering van vervuiling. Ik heb zeker het gevoel gehad dat ik dat heb gedaan.”

Vooral het werken met verschillende partijen vond Abul Fazal nuttig. “Zowel mijn begeleider van het bedrijf als van Academie Engineering en Automotive vertrouwden erg op mijn kunnen, en hebben me veel geholpen. Het was pittig qua leercurve, want je krijgt veel verantwoordelijkheid. Met waterstof moet je natuurlijk voorzichtig zijn: je wil de boel niet opblazen omdat je iets verkeerd doet. Gelukkig heb ik nooit alleen tests gedaan: er was altijd begeleiding.” Abul Fazal zegt dat laatste natuurlijk grappend. Maar hij stipt er wel degelijk een belangrijk punt mee aan: namelijk dat van kennis over waterstof.

Het belang van kennis over waterstof

Edwin Tazelaar is mede-oprichter van HyMatters, een partnerbedrijf van het Sustainable Electrical Energy Center of Expertise van de HAN dat zich bezighoudt met vraagstukken op het gebied van waterstof. Om waterstof straks echt de duurzame energieopslag van de toekomst te laten worden, hamert hij vooral op het belang van kennis over waterstof in het werkveld en bij studenten. “Er is te weinig kennis bij partijen die het in willen zetten als alternatief voor aardgas. Wij krijgen veel te maken met partijen als ingenieursbureaus of bijvoorbeeld een dorp dat honderd procent duurzaam wil zijn. Maar als je dan met ze gaat praten, blijkt dat men vaak nog weinig gevoel heeft wat de echte mogelijkheden van waterstof zijn. Daar moet je ze echt voor opleiden.”

De HAN biedt sinds 2019 een speciale post-hbo cursus ‘Waterstof’ aan door specialisten van HyMatters, met een erkend certificaat voor professionals. De HAN zorgt ook voor de onderwijskaders en surveillanten bij de toetsen. Edwin: “De cursus gaat over de geschiedenis, techniek en hoe je het toepast in de gebouwde omgeving, maar ook over veiligheid, wetgeving en richtlijnen. Tenslotte richten we ons op de economische kant. Vergeleken met aardgas of normale elektriciteit is waterstof nu nog duurder. Maar je kunt er echt een duurzaam energiesysteem van maken, waar de baten belangrijker zijn dan de kosten.”

Het H2Lab maakt waterstof concreet en tastbaar

Het is vooral die samenwerking die Edwin belangrijk vindt. “Ook HAN-docenten hebben de cursus gevolgd. Door samen kennis te delen, waar de tijd nu rijp voor is, kun je veel meer mensen bereiken met kennis over waterstof.” In het onderwijs van de academie Engineering en Automotive komen al veel waterstofprojecten voor, maar ontbreekt nog een bijhorende waterstofleerlijn. “Daarom is de opening van het HAN H2Lab een heel mooie ontwikkeling: daar maak je waterstof concreter en tastbaarder. Ik denk dat de HAN de beste papieren heeft om waterstof als thema in het bacheloronderwijs in te brengen.”

Die kansen ziet Mascha ook voor de HAN. De eerdergenoemde ‘waterstofleerlijn’ is in ontwikkeling, zodat studenten van de technische opleidingen zich via modules en stages kunnen specialiseren in waterstoftechnologie. “Er liggen enorme kansen op het gebied van waterstof, en daar kan de HAN mede voor zorgen. Het is belangrijk dat we nog meer concrete projecten gaan realiseren en zichtbaarder worden in de regio. Hoe intensiever de samenwerkingen zijn tussen onderwijs en het werkveld, hoe beter. Dan kun je echt laten zien wat je als onderwijsinstelling bijdraagt aan relevante ontwikkelingen.”