Samen Gezond Laaggeletterdheid: een leergemeenschap met lef!

Het lijkt zo simpel: de arts schrijft een recept, de patiënt haalt het medicijn, leest thuis de bijsluiter en weet hoe vaak hij de pillen moet slikken. Maar niets is minder waar. Een groot deel van de Nederlanders kan niet of nauwelijks lezen of schrijven. Daarom is de Leergemeenschap Laaggeletterdheid opgericht. Hier werken docenten, onderzoekers en mensen uit het werkveld samen aan bewustwording van laaggeletterdheid.

Docent logopedie Mariel Derksen staat aan de basis van de oprichting van de leergemeenschap. “Je ziet het niet, maar laaggeletterdheid is overal. Denk bijvoorbeeld aan de moeder die haar kind niet voorleest, omdat ze niet kán lezen. En diezelfde moeder komt ook niet op de ouderavond, want ze begrijpt de mail niet. Dan wordt er al snel gedacht: wat een slechte moeder. Maar ze is het niet. Er zit wat anders achter. Dát zou een professional moeten durven denken en vragen.” Derksen is één en al bevlogenheid als ze vertelt over haar ervaringen. Als wijkdocent in Sparkcentre Dukenburg kwam ze in aanraking met de doelgroep en voelde de behoefte er wat mee te doen.

“De leergemeenschap heeft nu een plek gekregen en wordt gefaciliteerd door de faculteit Gedrag, Gezondheid en Maatschappij. Maar in het begin was het erg lastig. Het vinden van de juiste personen kost veel tijd. Ik wilde dat het HAN-breed werd en niet alleen vanuit logopedie. Hoe ga je een leergemeenschap opzetten als je zelf gewoon een van de 3600 medewerkers bent? Uiteindelijk ben ik veel gaan praten, netwerken dus. Zo is er een zaadje geplant en is het gaan groeien.”

Bondgenoot & studenten

In Lector en programmamanager Health Lisbeth Verharen vond ze een bondgenoot en in 2018 werd de Leergemeenschap Laaggeletterdheid een feit. “We hebben de wind mee. De focus van HAN Health is het verkleinen van sociaal-economische gezondheidsverschillen. En juist díe groep met een laag opleidingsniveau en of een laag inkomen heeft een hoger risico op laaggeletterdheid. Mensen die niet goed kunnen lezen of schrijven schamen zich en professionals durven er niet naar te vragen. Bang om iemand voor het hoofd te stoten. We willen professionals opleiden die in hun werk signaleren, het durven te bespreken én die weten te verwijzen naar de best passende hulp.” Het is de bedoeling om meer studenten bij de leergemeenschap te gaan betrekken. Mariel: “Mijn wens is om het netwerk breder te maken. De leergemeenschap is in mijn ogen niet af is als er geen studenten in zitten. Onze ambitie is om álle studenten en docenten bewust te maken van laaggeletterdheid. Dat zijn ruim 34.000 studenten en nog eens 3.600 medewerkers. We willen eigenlijk dat alle mensen weet hebben van laaggeletterdheid en dat ze daar ook rekening mee houden. Eigenlijk moet je bij alle beroepen nadenken óf iemand kan lezen. En dan zijn er ook nog de beroepen waar je laaggeletterdheid kan signaleren. In mijn ogen heb je dan de maatschappelijke plicht om hulp te bieden.”

Sparkcentre Thermion

Tweedejaars logopedie-studenten Jessica Nieling en Yelda Sahin hebben onder de bezielende leiding van wijkdocent Loes Vos-Strijbosch de afgelopen weken de website van een van de zorgprofessionals in het Sparkcentre Thermion onder de loep genomen. Jessica: “Binnen het gezondheidscentrum hebben ze zichzelf de vraag gesteld hoe er wordt omgegaan met laaggeletterdheid en wat we eventueel anders kunnen doen? Dat leek ons als logopedie-studenten een mooi onderwerp om te onderzoeken.” Samen met taalambassadeurs (mensen die eerder laaggeletterd waren, red.) hebben de studenten de website stap voor stap doorlopen. Yelda: “Het was erg leuk en leerzaam. We kwamen achter dingen waar we zelf eigenlijk nooit bij stil hebben gestaan; dat de letters grijs zijn bijvoorbeeld en daardoor heel lastig om te lezen. Het is veel beter om zwarte letters te gebruiken.”

Maar ook medische woorden, zoals oedeem, blijken lastig te zijn. Yelda: “En vaak moeten patiënten eerst een heel verhaal lezen voordat ze ook maar weten wat iemand doet en waar ze moeten zijn.” Conclusie: eenvoudige taal, meer foto’s en kopjes aan de linkerkant van de website. Yelda: “Daar kijken mensen het eerste naar. De tips worden door Cesar oefentherapeut en mede-opdrachtgever Nanette de Schepper ter harte genomen. “Het is voor ons belangrijk te weten wat we eraan kunnen doen. Met een paar kleine veranderingen maken we al een groot verschil, zo lijkt het.”

Het gezondheidscentrum Thermion ligt in een wijk met relatief veel hoogopgeleiden. Een omgeving waar niet snel gedacht wordt aan laaggeletterdheid, zegt wijkdocent Vos. “Dat is iets waar het werkveld bewust van moet worden. Dat er ook hier mensen zijn die niet goed kunnen lezen.”